Tradities

Als je het over tradities wilt hebben is de week van de koeiemart een logisch moment. De vraag die je daar bij kunt stellen is: “Wat is nou eigenlijk een traditie?” Of beter nog: “Wat wordt een traditie of waarvan gaan we afscheid nemen?” Tenslotte is de lijst van immatrieel cultureel erfgoed in Nederland dynamisch. De Woerdense koeiemart is in 2017 aan deze erfgoedlijst toegevoegd.
Ongetwijfeld gaan we de boerenprotesten snel op die lijst terugvinden. Uiteraard is het Malieveld daarbij een voorwaarde. Een vruchtbare plek waar protest kennelijk tot wasdom komt want woensdag a.s. komen bouwbedrijven naar Den Haag. Ze moeten lopend het veld op want de boeren hebben mogelijk al verzakkingen veroorzaakt in de onderliggende parkeergarage. Nog even en je stapt in de catacomben zó de smurrie in. Vooral Groningse boeren zal het extra goed doen te vernemen dat er nu meer verzakkingen vlakbij het regeringscentrum worden gevreesd. Lekker puh, Rutte en Wiebes!
De boeren hier in de regio hadden de Nederlandse vlaggen op z’n kop opgehangen, zag ik. Toen ik nog in militaire dienst zat, medio de 6o’er jaren, was het vlaggenritueel heiliger dan de paus en had een dergelijk oneerbiedig protest je zeker 14 dagen ‘achter de wacht’ opgeleverd.

Tijdens de koeiemart, afgelopen woensdag was er niks aan de hand. De koeienkeuring is nog een restant uit vroeger tijden. Aanvankelijk waren er nog een aparte paardenmarkt en een aparte koeienmarkt. Enkele eeuwen geleden werden die samengevoegd tot één markt; duizenden paarden en koeien bevolkten de Woerdense binnenstad onder de noemer ‘koeiemart’. Tot 2003 stonden er nog overal koeien. De huidige koeiemart is dus eigenlijk nog slechts een symbool opgeleukt met wielrenners, een kermis, veel stalletjes en de gebruikelijke eetbare lekkernijen: snert, poffertjes en óók kristaljons – kleine rozijnenbollen met roomboter, kaneel en kristalsuiker – schijnen daarbij te horen.
En wie denkt dat snert een Hollandse traditie is, zit er mooi naast want in Suriname eten ze veel vaker erwtensoep dan wij hier. Sterker nog, er wordt geclaimd dat het van oorsprong zelfs dáár vandaan komt. Als dát maar goed gaat.
Peperkoek en speculaas zijn lekkernijen die zomaar eens op de tocht zouden kunnen komen te staan. Want wij koppelen dat aan Sinterklaas en dan is het oppassen geblazen. Over drie weken is zijn intocht. Raar, ‘Sinterklaas’ staat niet op die culturele erfgoedlijst. Opmerkelijk want al 50 jaar vóór goedkeuring door Jan van Beieren in 1410 voor de koeiemart was er in oude documenten al sprake van ‘n Sintviering. De oudste vermelding dateert uit 1360 in Dordrecht en iets later in Gouda. In documenten van kort na 1400 is er sprake van dat kinderen werden gefêteerd met “honiq en ‘klaas’koek”.

Graag zouden de Woerdenaren de koninklijke bezoeken aan Woerden tot een traditie verheffen, maar van veelvuldig bezoek aan Woerden door leden van het Koninklijk Huis is geen sprake. In 1972 was het prinses Beatrix die een werkbezoek aan de kaasmarkt bracht. In 1980 opende zij ‘t Hofpoortziekenhuis, in 2005 kwam zij hier om het net vernieuwde Plein te bekijken. In 2017 was koning Willem-Alexander bij de politie voor een werkbezoek. Een uitnodiging aan hem om afgelopen september ‘t Kunstparkfestival in het Westdampark te bezoeken, liep op niets uit. Misschien stond het idee om het park voor één dag tot “vrijstaat” uit te roepen hem niet aan. Drukke agenda of zoiets? Vast wel!

Maar voor een officieel bezoek van een koningspaar moeten we 65 jaar terug; dat was in 1954 toen koningin Juliana en prins Bernhard op bezoek kwamen. Kort door de bocht, Willem-Alexander en Maxima komen vaker in India dan in Woerden.
De hoop is nu gevestigd op 2022 als Woerden 650 jaar stadsrechten heeft en de Historische Spelen worden opgevoerd.
Misschien is tegen die tijd de hoeden-parade van Maxima wat geluwd. Want je moet er niet aan denken dat ze met een verbouwde kaas op haar hoofd gaat rondlopen. Dat laten we aan oranjesupporters over. Die hebben verstand van molentjes, klompen en dat soort dingen. Goed beschouwd ook een traditie.

Nico Ramaer