Misleiding of Innovatiemanagement?
Kort geleden las ik in nrc een ingezonden brief van Mathieu Weggeman over plagiaat. Deze Mathieu is bedrijfskundige en hoogleraar organisatiekunde aan de TU Eindhoven met als specialisatie onder andere innovatiemanagement. Dat Philips haar divisie huishoudelijke apparaten voor 450 miljoen aan Chinezen heeft verkocht zint hem niet. Het gebruik van de naam Philips levert daarnaast nog eens 750 miljoen op. Met name dit laatste betekent volgens Mathieu dat ‘de kluit belazerd’ wordt, je reinste misleiding of nog erger: identiteitsfraude.
Als voorbeeld noemt hij het merk MG dat als Engelse autofabrikant al jaren niet meer bestaat, maar het MG-logo wordt nu op een Chinese elektrische auto geplakt. In de praktijk blijkt zo’n nieuwe MG een prima auto met een uitstekende prijs-kwaliteit verhouding. Sowieso een forse slag beter dan het uiterst charmante, maar niet zo betrouwbare ‘oude’ MG.
Wie teruggaat in de tijd weet dat in de 60-er jaren vooral Noord-Nederland toonaangevend was met de productie van huishoudelijke Philips producten. In Leeuwarden, Drachten, Hoogeveen, Groningen, Winschoten, Stadskanaal en Emmen werden stofzuigers, koffiezetapparaten, mixers en scheerapparaten gemaakt. De Philishave was in de jaren 50 al een begrip. Maar tijden veranderen. De productie van tv-beeldbuizen in Drachten werd rond 1980 al verplaatst naar Polen. In plaats daarvan werden halogeen- en autolampen geproduceerd, evenals speciale tl-buizen. Inmiddels meer dan 20 jaar geleden was er al een samenwerking met het Zuid-Koreaanse LG. Dit zijn twee voorbeelden van een veranderende markt, waarbij de kostprijs voor een belangrijk deel wordt bepaald door de factor arbeid.
Wie vandaag de dag zijn laptop openschroeft vindt een lading aan onderdelen die door allerlei – deels – onbekende toeleveranciers zijn vervaardigd. Niemand staat daar nog van te kijken. HP, Apple, Dell, Asus, noem maar op, er zit veel ‘merkvreemd’ spul in. Uw Californische Hewlett-Packard komt voor een belangrijk deel uit het Verre Oosten.
Om even terug te gaan naar auto’s, daar is precies hetzelfde aan de hand. Engelse automerken uit de jaren 50 en 60 deden – onder de paraplu van de British Motor Corporation – aan badge-engeneering. Austin, Morris, Wolseley, Riley en ook MG brachten vrijwel identieke modellen uit onder een andere naam. Andere grille, mooier dashboard, meer leer en hout, luxer of sportiever: ‘a new car was born’. Hoger prijskaartje erop, exclusiviteit gegarandeerd. Dat heet marketing, misschien wel de ‘slimste manier van innovatiemanagement’. De Mini uit het BMC-tijdperk van 1959, ‘t duveltje uit het compacte doosje, is niet meer. Het merk Mini is overgenomen door BMW. Qua maatvoering heeft de huidige Mini door de veel grotere BMW-bodemplaat niks meer met zijn oorspronkelijke rootes te maken. Wel is Mini nog altijd een sterk merk en dat handig wordt uitgemolken.
Met de tegenwoordige elektrische auto’s is het allemaal nog veel uitgesprokener. De bodemplaten daarvan, met zogeheten skateboard technologie, zijn in veel gevallen modulaire systemen die afhankelijk van de omvang en meer of minder accu’s als een soort eenheidsworst kunnen worden ingezet om de gewenste configuratie te bouwen. Samenwerkingsverbanden tussen BMW, Mercedes en Volkswagen leiden tot efficienty die het allemaal nog relatief betaalbaar houdt.
Maar ‘t onderscheid zit vooral aan de buitenkant. Onderhuids zijn er erg veel overeenkomsten. Alleen de pure diepgravende liefhebber zal zich daar nog over opwinden. Het doet denken aan vroegere carrosseriebouwers, zo’n zestig tot honderd jaar geleden. Er werd door de kapitaalkrachtige autoliefhebber een compleet onderstel met motor, versnellingsbak en aandrijfas aangeschaft en de carrossier van voorkeur bouwde daar dan een opbouw, een carrosserie op en omheen. Toen had je nog geen zelfdragende carrosserieën.
Even terug naar mijzelf en tegelijk een voorbeeld van nu. Ik rijd in een Mercedes GLA uit 2015, een leuke zogenoemde crossover. Rijdt prima en zeker een heel eigen gezicht, maar onderhuids is het niks meer of minder dan een Renault Megane. Weliswaar op tal van punten gemodificeerd, maar eigenlijk geen loepzuivere Mercedes. Wat mij betreft is dit innovatiemanagement.
Nico Ramaer
