Maandag wasdag

Dat is echt iets uit de oude doos. Zo waren er meer dagen van de week die vanuit vroegere gewoontes een bepaalde vaste routine kregen toebedeeld. Woensdag Gehaktdag is wellicht beter bekend. Wasdag was een inspannende bezigheid, want alles werd zogeheten ‘op de hand gewassen’. Ik ga hiermee terug naar 1955 en zie m’n moeder boven de badkuip bezig met de was. Dat schrobben werd op een wasbord of een ruwe plank gedaan. Ook werd er af en toe een grote ketel ‘sop’ met daarin luiers, vaatdoekjes, dweilen en dat soort ‘vuile was’ op een gaspit gezet en dat moest dan op ± 90 graden schoon koken. De eerste verbetering was de ‘wringer’ en later kwamen – overgewaaid uit de USA – de wasmachines die na een flink aantal vernieuwingsronden uitmondden in de huidige huishoudelijke apparatuur.
Maandag a.s. 19 december 2022 gaat mevrouw Kaag, ik vermoed verkleed als wasvrouw, naar Suriname om daar onze vuile was weer wat schoner te krijgen. Uiteraard blijft men in Suriname zoveel mogelijk vuile was van ons buiten te hangen, maar met de inspanningen van Kaag moet dat dus wat worden afgeremd. De rechter deed eergisteren uitspraak in het kortgeding dat door zes organisaties was aangespannen tegen het kabinet. Inzet was dat het aanbieden van excuses op 19 december a.s. door het kabinet voor het slavernijverleden, te vroeg was. Deze eis werd door de rechter afgewezen. Probleem voor Kaag blijft natuurlijk om de witte en gekleurde was op een verantwoorde manier te wassen.

Toen de Black Lives Matter-protesten in 2020 aandacht kregen, zou ik hebben gefocust op All Lives Matter. Dat zou meer sympathie en breder begrip hebben gekweekt, maar die flexibiliteit bleek toen een brug te ver. Hoe de vlag er nu echt voorstaat is mij niet duidelijk.
Wel ben ik ervan overtuigd dat de huidige opstelling vanuit Suriname en het Caraïbisch gebied weinig goodwill kweekt onder de niet-Surinaamse Nederlandse bevolking. Daar komt nog bij dat in Surinaamse en Caraïbische kringen de stellige overtuiging heerst dat herstelbetalingen onlosmakelijk verbonden behoren te zijn aan excuses. Het genoemde bedrag van 200 miljoen euro zou slechts een beginnetje zijn, een pleister op de wonde; ik las ergens dat 40.000 euro per nazaat passend zou zijn en in die situatie gaat het over vele, vele miljarden. En ja, wie gaat dat betalen?
Dan nog iets. “Vroeg of laat zullen we moeten onderkennen dat wij als overwegend witte samenleving racisme in onze haarvaten hebben”, aldus bestuurssocioloog aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, Mark van Ostaijen, donderdag jl. in NRC. Sterker nog hij stelt, “het zou tamelijk schizofreen en ahistorisch zijn om aan te nemen dat in ‘t land van negerzoenen, Zwarte Piet en oerwoudgeluiden, op de werkvloer ineens geen discriminerende praktijken meer zouden plaatsvinden”. Laat het duidelijk zijn, ook al zou dit onbedoeld en onbewust zo zijn, dan nóg herken ik mij niet in deze stelling van Mark van Ostaijen!

De Surinaams-Nederlandse band Trafassi scoorde in 1985 ‘n hit met hun lied “Wasmasjien”; de betekenis daarvan was dat je van dingen die niet kloppen, die fout zijn, kunt wegkijken. Als het ware ‘Je handen in onschuld wassen’. Vandaar ‘kleine wasjes, grote wasjes, doe ze in de wasmasjien, laat maar lekker draaien’ en daarmee is veel vuiligheid weggewassen. Zeker, we kunnen wassen wat we willen maar die was zal vanwege alle ervaringen door de eeuwen heen altijd een tikje grauw blijven. Zonder zich daarvan bewust te zijn, lijkt Trafassi toen al ‘n voorschot te hebben genomen op het wegwassen van de vlekken uit de Nederlandse was.

Nico Ramaer