Kiezen

Zegt u eens eerlijk, als u volgende week op ‘n partij stemt, tellen dan vooral de programmapunten? Of geeft uw sympathie vóór of vertrouwen in iemand op die lijst de doorslag. Of het uiterlijk? Of dat het een vrouw of een man is? Het is in veel gevallen een gevoel. Juist met mijn eigen politieke verleden weet ik dat de inhoud zwaar weegt, maar óók dat er rond bepaalde personen ‘iets’ is dat hem of haar aantrekkelijk maakt om op te stemmen.

Zo heb ik mij lang geleden voorgenomen om niet op confessionele partijen te stemmen. Toch heb ik om een mix van standpunten en persoonlijkheid bij de Gemeenteraadsverkiezingen in Woerden, bij hoge uitzondering, eens op Cor van Tuijl gestemd. Weliswaar was dat primair om de inhoud van ‘t programma maar vooral door de persoon week ik af van mijn dogma ‘nooit op een confessionele partij stemmen’.

Bij bekende personen, dus ook bij politici, dringen zich bepaalde associaties op die je wel beïnvloeden. In het Volkskrant Magazine van vorige week stond er wetenschappelijke uitleg over. Het begeleidende plaatje liet een appel en een peer zien, erg treffend want zo is de praktijk. Onder de MRI-scanner werd bij stemmers gezien dat niet de prefrontale cortex – die we bij ‘n gedachtegang of redenering gebruiken – aan het werk werd gezet, maar de orbitofrontale cortex; ‘n gebied dat vooral bij emotie is betrokken.

Op die manier zijn emoties dus van invloed op allerlei gedachtegangen. De bijzondere schoenen van Hugo de Jonge brengen mijn gedachte naar Imelda Marcos, first lady met de vele schoenen en eega van de Filippijnse dictator Ferdinand Marcos. Dat betekent geen ‘like’. Als ik denk aan de ECB, de Europese Centrale Bank, is mijn eerste associatie bij ‘bank’ het uiterst gebruinde uiterlijk van Christine Lagarde, dus zonnebank. Opnieuw geen ‘like’.

Nog zoiets. Aan de burgemeester van Utrecht, Sharon Dijksma, valt niets negatiefs te bespeuren. Ooit jongste Kamerlid en een vlekkeloze politieke loopbaan als vervolg. Toch is mijn eerste gedachte, dat zou een heel nette werkster kunnen zijn; slaat nergens op, maar toch…… Over Lilian Marijnissen heb ik horen roepen dat ‘t een viswijf is; dat gaat mij te ver. Wel ontbreekt het haar aan ‘t charisma van haar vader op wie ik in het verleden overwoog te stemmen. De dochter staat in grote lijnen voor hetzelfde programma maar komt in mijn lijstje niet voor. Bij Emile Roemer lag dat destijds weer anders. In 2012 verloor Emile in de peilingen kort voor de verkiezingen dramatisch. Toen heb ik op het laatste moment zogenaamd strategisch gestemd. Dat maakte me achteraf ook niet gelukkig. Ik had spijt mijn gevoel toch niet te hebben gevolgd. Dat is net zoiets als je eerste ingeving niet volgen en er later achterkomen dat die wel goed was.

Op dit moment ben ik aan het afstrepen. Feitelijk is dat dus de verstandelijke benadering en lijkt in tegenspraak met wat ik zojuist beweerde. In zijn nrc-colomn beschreef Stephan Sanders begin van de week ook deze “eerste indruk”. Alle lijsttrekkers figuurlijk strippen. Dus standpunten, partijtradities en -programma’s doen er niet toe. Wel uitstraling, stem, dictie, gezichtsexpressie en lichaamshouding.  ‘Razend oppervlakkig’ stelt Sanders maar zo gaat dat in het dagelijks leven bij nieuwe contacten. Daarna begint het afstrepen op grote lijnen. Hoe denkt hij of zij over anticonceptie, abortus, het homohuwelijk, levensbeëindiging en zo nog enkele grote thema’s. Daarna ga je finetunen om de programmapunten helder te krijgen. Of je houdt het toch bij dat ‘strippen’ en laat je gevoel het meeste werk doen.

Stem- en kieswijzers, stemcheckers, kieskompassen, ze brachten mij in het verleden telkens bij partijen die ver van mijn gevoel lagen. Deze keer lijken feiten en gevoel veel meer met elkaar in overeenstemming. Op het gevaar af dat zo’n keuze niet veel politieke impact heeft, vooral wanneer het een kleine partij betreft. Het zij zo. Hoe dan ook, ga de komende dagen uw stem uitbrengen.

Nico Ramaer