Twee eeuwenoude kanonnen zorgen voor onrust in Oudewater. Ze staan al tientallen jaren voor de deur van museum De Heksenwaag in Oudewater en nu moeten ze weg. De gemeente wil de kanonnen elders in de stad tentoonstellen. Tot groot ongenoegen van het bestuur. ‘De kanonslopen zijn onderdeel van het verhaal dat we vertellen. We kunnen ze niet missen.’

De gemeente wil de lopen uitgraven, op een affuit plaatsen (een houten onderstel waar een kanon op rust) en elders in de stad een nieuwe plek geven. Wethouder Bas Lont vindt dat het verhaal van de vestingstad daardoor beter tot zijn recht komt. Waar de kanonslopen straks dan moeten komen, weet de gemeente nog niet.

In Oudewater hebben meerdere kanonnen gestaan voor de verschillende poorten die de stad rijk is. Vermoedelijk zijn de andere kanonnen in de loop der tijd omgesmolten, alleen de kanonnen voor de Heksenwaag zijn nog over. In de jaren vijftig zijn ze ingegraven voor het pand, dat toen nog het Oudheidkundig museum was.

‘Dit gaat fout’

Toch hoorde het bestuur van de Heksenwaag recent dat de gemeente ‘op korte termijn’ de kanonslopen uit wil graven. Het bestuur is van tevoren niet ingelicht over dit besluit, zegt penningmeester Gert Sille. “En een gesprek dat eind december was gepland, is door corona niet doorgegaan”, zegt hij. “Kort daarna hoorden we dat er al betonnen palen besteld waren en dat ze half januari de kanonnen uit zouden graven. Dit gaat fout. Straks komt er wagentje van de gemeente voorrijden om ze weg te halen.”

Belangrijk voor het verhaal

De lopen zijn belangrijk voor het museum om twee redenen. Enerzijds vertellen de kanonnen de geschiedenis van de Oudewaterse Moord in 1575. De stad werd toen aangevallen door de Spanjaarden. De helft van de inwoners werden vermoord en de stad brandde af. “Als de kanonnen weggaan, moeten we de verhalen in ons museum zo aanpassen dat het weer een logisch geheel wordt”, zegt Sille.

Anderzijds is het bestuur bang dat het aangezicht van het museum er zonder kanonslopen onder te lijden heeft. “De uitstraling wordt anders”, zegt Sille. “Bovendien beschermen de lopen ons pand tegen auto’s en vrachtwagens.”

Het museum is verbaasd dat de gemeente ‘als huisbaas’ zonder toestemming van de huurder eenzijdig tot dit besluit is gekomen. “Iemand bedenkt ineens dat ze weg moeten, dat is vreemd”, aldus Sille.

Mogelijk een oplossing

Het bestuur zocht contact met de gemeente. Lange tijd was er geen gehoor maar inmiddels is de bal dan toch gaan rollen. Er staat een gesprek gepland voor morgen en de bestelling voor de betonnen palen is afgezegd. Er is ook al een mogelijke oplossing geopperd voor de kanonnen: ze worden wél uitgegraven maar een van de kanonnen kan misschien voor het museum blijven staan. “We weten natuurlijk nog niets zeker”, zegt directeur Isa van der Wee. “Maar als dit de oplossing is, gaan wij daarmee akkoord.”

Voor haar is de kwestie dan, hoe vervelend ook, afgedaan. “Het is wel een goede les geweest. Het is duidelijk dat vanuit de gemeente de communicatie richting inwoners echt beter moet. Hopelijk heeft de gemeente dat zelf ook door.”

Onduidelijkheid

Wethouder Lont wilde niet inhoudelijk reageren op de totstandkoming van dit besluit en op de onderlinge communicatie met de Heksenwaag. Ook wil hij niet uitleggen wat de precieze gedachte achter dit besluit is en waar de lopen dan naartoe moeten. Over de mogelijke oplossing wil hij ook niets kwijt. Wel laat een woordvoerder weten dat de gemeente met de Heksenwaag tot een oplossing wil komen. Tot die tijd blijven de kanonnen staan.

Dit artikel is gemaakt in samenwerking met RTV Utrecht.