De Grote Ontginning van het Utrechtse veengebied tussen 1000 en 1200

dinsdag 11 april organiseert de Stichts-Hollandse Historische Vereniging een lezing over de ontginning van het moeraslandschap dat zo’n duizend jaar geleden kenmerkend was voor onze omgeving. Het huidige veenweidegebied is daarvan het uiteindelijke resultaat. Het is fascinerend te bedenken dat de pioniers van toen, waarvan velen uit Noord-Holland en West-Friesland kwamen, alles met de hand moesten doen. Bomen en struiken weghalen, sloten graven en nog veel meer. In de loop van de eeuwen kwam het land echter steeds lager te liggen vanwege de inklinking van het veen. Er ontstaan bedijkte polders met molens en gemalen om de zaak droog te houden. Het benodigde watermanagement leidt tot een samenwerking in het Groot-Waterschap van Woerden, nu Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.

Frans van Bork neemt u mee op een boeiende reis door de tijd in onze streek.

In twee eeuwen tijd wordt een enorme wildernis van 64.000 hectare, vergelijkbaar met 100.000 voetbalvelden, in het Utrechts-Hollandse veengebied ontgonnen. Zonder hulp van machines maken pioniers ieder jaar zo’n 320 hectare ontoegankelijk en zompig veengebied geschikt voor landbouw. Het is de tijd van de Grote Ontginning. Het gaat allemaal niet zonder strijd, want het graafschap Holland slaagt er in die periode in veel grondgebied van Utrecht te veroveren of te verwerven.

De Grote Ontginning vindt grofweg plaats tussen de jaren 1000 en 1200. De laatste fase van deze mega-operatie kan pas beginnen na het afdammen van de Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede. Dat gebeurt in 1122, nu ruim 900 jaar geleden. Het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) beschouwt dat jaar als de start van het georganiseerde waterbeheer in de provincie Utrecht. De herdenking hiervan is aanleiding die Grote Ontginning in kaart te brengen. Het gaat dan ook om een formidabele prestatie met meer dan 12.000 kilometer aan sloten en weteringen, en een dijkstelsel van ruim 500 kilometer. Nu is het een monumentaal gebied dat nog steeds zijn middeleeuwse ontginningsstructuur heeft behouden. Rondom Woerden is deze structuur zelfs vrijwel onaangetast.

Deze lezing wordt gehouden in De Dam, Wilhelminaweg 79, 3441 XB  Woerden. De aanvang is om 20.00 uur en de toegang is gratis.